SEX CONTAINS ALL

Attila İlhan şiirimizin yalnız şovalyesi, tek başına cephe açma uzmanı. Garip döneminde şiirin küçük adamın dertleriyle ilgilenmesine karşı çıkmış, 2. Yeni döneminde de akımın karşısına "Mavi" akımıyla gelmiştir. Bu hareketlerin ilkinde etkisiz, ikincisinde ise en azından kendisinden bahsettirmiş olma durumunu yaşamıştır. Hem dışlanmış, hem de büyük şair görülmüştür.

Nedir Attila İlhan'ın şiirimize getirdiği o zaman? Şudur; imge ve görüntü çılgınlığının ilk demleri Attila İlhan şiirinin imzası olarak çıkmıştır. İlk şiirleriyle Nazım etkisinde bir toplumcu şairken, zekasının ve vizyonunun etkisiyle Paris yolculuğuna çıkmış, oradan şiirinin yapısını ve imge düzenini tamamen değiştirerek gelmiştir. 1950'lerde "Sisler Bulvarı"nın çıkışıyla aslında çok şey değişmiştir şiirimizde, etkileri oldukça belirgindir. Artık "Avrupa Sineması"ndan alınmış görüntü olanakları, Rimbaud-Aragon etkileri, çarpıcı ve geniş bir imgeleme olanağı. Denilebilir ki 2. Yeni'nin ilk kökleri Attila İlhan şiirindedir, imge sistemini oradan almıştır. Bu konuda Attila İlhan'ın hakkı yeteri kadar verilmemiş gibime geliyor.

Diğer yandan Attila İlhan 2. Yeni'ye de karşı çıkmış, onun karşısına "Sosyal Realizm" ile ya da "Mavi" hareketi ile gelmiştir. Yapı olarak çok benzeyen bu iki şiir neden çarpışmıştır peki?

Attila İlhan'ın zayıflığı da tam bu noktadan gelmekte diye düşünmekteyim. Attila İlhan bir sosyalisttir, ve şiirimizin kurtuluşunun çağdaş imge düzeniyle sosyal konuları birleştirmekle olacağını düşünmektedir. Yani bireysel bir şiiri reddetmekte, dahası onu dikta şiiri olmakla suçlamaktadır. Üstelik en kişisel aşk şiirlerini de o yazmakta olduğu halde.

Bunu sonucu olarak düşüncem şu; büyük bir zeka, büyük bir vizyon, büyük bir deney, büyük bir cesaret, aynı düzeyde olmayan bir yetenek, ve hatta onu şiirde var edip yazında yok eden büyük bir inat, büyük bir iddia. İddiasını kazanıp kazanmadığı, kumarının tutup tutmadığı hala belli değil.

Ulaştığı bazı yüksek noktalar şiirde yeni kanallar açmış, ama şiirin yan sorunlarında, siyasada, muhalefette, düşünsel anlamda, hep cephede olmak onu yalnız bırakmıştır. Çok çalışmış, çok eser vermiş, hep kendine güven ile hareket etmiştir, ama şiirini değiştirmede gösterdiği vizyonu düşünsel anlamda gösterememiş, hep kavganın içinde olmuştur.

Cemal Süreya'nın müthiş bir saptaması vardır Attila İlhan hakkında; "Nükleer bir ciddiyetle çelik çomak oynayan Türk genci". Okuduğumdan beri bu cümleyle düşünüyorum onu. Bence daha iyi bir tanımlama olamazdı.

Fazıl Hüsnü belki de bazı yönlerden eşsiz bir şair. En mistik, en usta, en farklı şair hep o. Gerçekten çok fazla şiir yazmış, çok fazla aşamalardan geçmiş olmasına rağmen büyüklüğünü hiç kaybetmemiş, hep diğerlerinden farklı kalabilmiştir. Hiç bir akıma bağlı kalmamış, hiç kimseden etkilenmemiş, hiç kimseyi de etkilememiştir. Yine Cemal Süreya'nın bu konuda harika bir saptaması vardır: "Fazıl Hüsnü diye bir adam olmasaydı, onun yazdığı gibi bir şiir hiç olmayacaktı". Bu denli kendi alanında yalnız ve hükümdar bir adamdır o.

Çok geniş bir şiir evreni olmamasına rağmen her konuya eğilmiş, ve her konuyu kendine mal edebilmiştir. Yapıtlarında evrensellik de vardır, milliyetçilik de. Bireyi, Allah'ı ve çocuğu, bir karıncayı, taş devrini, ilkelliği, çağdaşlığı hep o kendine özgü imgeleme sistemiyle ik o şiirine sokmuştur.

Büyük yetenek, büyük zeka, büyük deney. Deneyi sadece kendi içinde ve özgündür, çağdaş şiir akımlarıyla alakasızdır, zekası ve yeteneği de başka şairlerle karşılaştırılabilecek kategoride değildir. Daha iyidir ya da daha üstündür demiyorum, daha farklıdır diyorum.

Çok farklı bir adam, bütünüyle yalnız ama tamamiyle de özgün.

Türk şiirinde bir Fazıl Hüsnü olduğu için kendimizi şanslı hissetmeliyiz diyorum.

Sonraki yazımızda 2. yeni şairleri, onları hazırlayan sebepler, öncüler, yancılar, bütün bir değişimden bahsedeceğiz.